Útilistaverk

Útilistaverk á Akureyri eru mörg og er hægt að fara í skemmtilega göngu um bæinn og skoða og fræðast um verkin.

Hér má skoða bæklinginn

Ástarbekkurinn
Jóhann Ingimarsson, Nói
Græni hatturinn
1976
Listamaðurinn Nói - Jóhann Ingimarsson var á árum áður einn helsti frumkvöðull íslensks húsgagnaiðnaðar og starfaði við hönnun, framleiðslu og sölu húsgagna nær allan sinn starfsaldur. Hann hefur ávallt verið mjög virkur í listsköpun sinni. Til marks um það má nefna að enginn listamaður, hvorki núlifandi né látinn, státar af því að eiga fleiri útilistaverk vítt og breitt um Akureyri en Nói. Þá hefur hann haldið fjölmargar sýningar á málverkum og þrívíddarverkum. Verkið er í eigu Sigmundar Einarssonar, unnið í járn og lakk. Verkið er sæti fyrir tvo/kærustupar, fyrir utan tónleikastaðinn Græna Hattinn.

Farið
Pétur Bjarnason
Strandgata
1990

Ágúst Jónsson
1987
Verkið var afhjúpað 23. ágúst 1987 en þá voru 50 ár liðin frá stofnun Náttúrulækningafélags Íslands. Félagið stóð fyrir byggingu Kjarnalundar sem var enn í smíðum sumarið 1987. Akureyrarbær leigði húsið í allmörg ár og rak þar öldrunarheimili en 2004 var það selt. Listamaðurinn, steinasafnarinn og byggingameistarinn, Ágúst Jónsson fæddur 1902 í Skíðadal, gaf verkið en efniviðinn sótti hann vestur á Skaga. Á bakhlið verksins er hlaupari. Ágúst var menntaður húsgagna- og húsasmiður og rak lengi trésmíðaverkstæði bæði í Reykjavík og á Akureyri. Hann var mikill steinasafnari og ánafnaði Háskólanum á Akureyri safn sitt á 95 ára afmælisdegi sínum en Náttúrufræðistofnun í Reykjavík varðveitir nú hluta þessa safns. Árið 1976 var gefin út bókin Óður steinsins en í henni er að finna ljósmyndir Ágústs af íslenskum steinum ásamt ljóðum Kristjáns frá Djúpalæk.

Fjórir bautasteinar til minningar um fjögur Landsmót á Akureyri
Á íþróttasvæði Þórs og UFA í Glerárþorpi
2009
Á Landsmóti á Akureyri 2009 afhjúpuðu Helga Guðrún Guðjónsdóttir, fomaður UMFÍ, og Hermann Jón Tómasson, bæjarstjóri Akureyrar, þessa fjóra bautasteina til minningar um þau fjögur Landsmót sem fram hafa farið á Akureyri.

Friðbjörn Steinsson
Ríkharður Jónsson
Friðbjarnarhús, Aðalstræti 46
1953
Friðbjörn stóð fyrir stofnun stúkunnar Ísafoldar sem varð upphaf Góðtemplarareglunnar á Íslandi í Aðalstræti 46. Í Friðbjarnarhúsi má sjá minningarstofu um starf stúkunnar og þar er einnig rekin Leikfangasýning á vegum Guðbjargar Ringsted.

Harpa bænarinnar
Ásmundur Sveinsson
Hamarkotstún
Unnið 1965
Hjónin Marta Sveinsdóttir og útgerðarmaðurinn Guðmundur Jörundsson gáfu bænum listaverkið 1974 þegar minnst var 1100 ára byggðar í landinu. Guðmundur var skyggn og hafði í dularmætti sínum komist í nálægð við „verndarvætt Eyjafjarðarbyggða“ og fyllst svo unaðslegri tilfinningu, þakklæti og hrifningu að æ síðan leitaði hann í listaverki að skyldleika við þessa „stóru og afarfögru veru“ sem birtist honum eitt sinn af brún Vaðlaheiðar og blessaði yfir fjörðinn. Í Hörpu bænarinnar fann Guðmundur loksins fyrir sömu hughrifum og þegar hann sá hina undurfögru veru forðum.
Nánari upplýsingar um listamanninn má finna á heimasíðu Listasafns Reykjavíkur. 

Heimur vonar
Jóhann Ingimarsson, Nói
Menntaskólinn á Akureyri
2000
Listamaðurinn Nói - Jóhann Ingimarsson var á árum áður einn helsti frumkvöðull íslensks húsgagnaiðnaðar og starfaði við hönnun, framleiðslu og sölu húsgagna nær allan sinn starfsaldur. Hann hefur ávallt verið mjög virkur í listsköpun sinni. Til marks um það má nefna að enginn listamaður, hvorki núlifandi né látinn, státar af því að eiga fleiri útilistaverk vítt og breitt um Akureyri en Nói. Þá hefur hann haldið fjölmargar sýningar á málverkum og þrívíddarverkum. Hér setur Nói saman listaverk úr afgöngum af smíði bobbinga, en bobbingar eru kúlur sem eru notaðar á botnvörpur togara. Verkið er úr stáli og táknar jörðina og gildi menntunar. 

Hringfari
Jóhann Ingimarsson, Nói
Sunnuhlíð
Unnið 1972
Listamaðurinn Nói - Jóhann Ingimarsson var á árum áður einn helsti frumkvöðull íslensks húsgagnaiðnaðar og starfaði við hönnun, framleiðslu og sölu húsgagna nær allan sinn starfsaldur. Hann hefur ávallt verið mjög virkur í listsköpun sinni. Til marks um það má nefna að enginn listamaður, hvorki núlifandi né látinn, státar af því að eiga fleiri útilistaverk vítt og breitt um Akureyri en Nói. Þá hefur hann haldið fjölmargar sýningar á málverkum og þrívíddarverkum. Verkið stóð í um 15 ár við Íþróttaskemmuna á Oddeyri en var þá flutt á núverandi stað. Verkið er elsta útlistaverk Jóhanns á Akureyri.  

Íslandsklukkan
Kristinn E. Hrafnsson
Háskólinn á Akureyri
2000
Verkið bar sigur úr býtum í samkeppni sem Akureyrarbær stóð fyrir til að minnast 1000 ára kristni í landinu og landafunda Íslendinga í Vesturheimi. Listamaðurinn er ekki að vísa í bókmenntaverkið Íslandsklukkuna heldur heitir verkið Íslandsklukka. Kristinn talar um að bjöllur hafi komið mjög snemma til Íslands og kveikjan að verkinu tengist því að hluta til en einnig tilvitnun eftir Göthe sem segir að sannleikurinn eigi að líða um loftið eins og bjölluhljómur. Hlutverk háskóla er í raun að leita sannleikans. Kristinn talar líka um það að skapa stað fyrir óorðna atburði. Árið 2000, þegar verkið var sett upp, var Háskólinn á Akureyri einungis 12 ára og átti því stutta sögu að baki og fáar hefðir. Kristinn skapaði með verkinu möguleika á að skapa hefðir, að ná saman sögunni og samtímanum, jafnframt hugsuninni um að við eigum alltaf hlutdeild í sögunni með því að skapa atburði. Kristinn er einn af virtustu og afkastamestu skúlptúristum landsins og verk eftir hann má sjá á fjölda staða jafnt innan dyra sem úti. 2014 vann hann samkeppni um útilistaverk í Grímsey sem fjallar um staðsetningu norðurheimskauts-baugs, sem er breytileg eftir árum. 

Jólakötturinn
Ungmenni í Fjölsmiðjunni undir leiðsögn Aðalheiðar Eysteinsdóttur
2009
Margt er á huldu um hvaðan íslenski jólakötturinn er kominn en honum svipar að mörgu leyti til erlendra dýravætta sem birtast í nágrannalöndum okkar á aðventunni. Hinn norræni jólahafur er ef til vill sú erlenda dýravættur sem íslenski jólakötturinn okkar líkist mest en dýrin eiga það sameiginlegt að fylgjast vel með fólki í undirbúningi jólanna og gera þeim sem ekki fá nýja flík á jólunum grikk. Af þessu er orðatiltækið „að fara í jólaköttinn“ dregið, þ.e. að jólakötturinn éti þá sem ekki fá ný föt á jólunum. Þó hefur reyndar líka komið fram mildari skýring á orðalaginu en hún er sú að jólakötturinn éti matinn frá þeim sem ekki fá nýja spjör um jólin.

Jólakötturinn á Ráðhústorginu var afhjúpaður 28. nóvember 2009 en listaverkið smíðaði ungt fólk úr Fjölsmiðjunni undir leiðsögn Aðalheiðar Eysteinsdóttur og er hann í anda annarra tréskúlptúra hennar.
Kötturinn læðir sér malandi inn á Ráðhústorgið laugardaginn fyrir fyrsta í aðventu og fer ekki fyrir en á þrettándanum þann 6.janúar.

Kjarvali II (Fjallamjólk)
Stefán Jónsson
Gatnamót Geislagötu og Gránufélagsgötu
2002
Stefán Jónsson er fæddur á Akureyri 1964 og uppalinn þar. Hann nam myndlist í Reykjavík og New York. Hann er myndhöggvari/skúlptúristi og hefur tölvert unnið útfrá verkum Kjarvals og í þessu verki gerir hann þrívítt verk út frá kunnuglegu stefi úr málverki eftir Kjarval. Þetta verk er unnið í steinsteypu en verkið hefur líka verið unnið í tré og sýnt innanhúss. Stefán er starfandi og búsettur í Hafnafirði og sýnir reglulega afraksturinn af listsköpun sinni í virtum sýningarsölum.

Tove Olafsson
Konur gerðu garðinn
Lystigarðurinn á Akureyri
Lágmynd sem ef til vill var afhjúpuð árið 1942 en fyrir því eru öruggar heimildir að verkið var komið á sinn stað í garðinum ekki síðar en sumarið 1944. Verkið var á sínum tíma gjöf frá velunnara til Lystigarðsfélags Akureyrar. Tove (Thomasen) Ólafsson fæddist 1909 í Kaupmannahöfn. Tengsl hennar við Ísland voru í gegnum eiginmanninn Sigurjón Ólafsson myndhöggvara.

Sjá nánari upplýsingar um listakonuna á eftirfarandi síðu http://www.kvinfo.dk/side/597/bio/883/origin/

Jónas S. Jakobsson
Margrethe Schiöth
Lystigarðurinn á Akureyri
1951
Verkið var afhjúpað á áttræðisafmæli frú Schiöth, hinn 31. júlí 1951. Margrethe, Friis að föðurnafni, var frá bænum Vejen á Jótlandi en fluttist til Akureyrar árið 1899 og giftist skömmu síðar bakarameistaranum Axel Schiöth. Margrethe er vafalaust fyrsta konan á Akureyri sem lét sér til hugar koma að gróðursetja sumarblóm á bersvæði. Hún var í áratugi forsvarsmaður Lystigarðsins eða þangað til 1. október 1953 þegar hún hætti sem formaður stjórnar Lystigarðsfélagsins og Akureyrarbær tók við garðinum. Árið 1941 var Margrethe gerð að heiðursborgara Akureyrar en hún andaðist 20. júní 1962.

Matthías Jochumsson
Ríkharður Jónsson
Lystigarðurinn á Akureyri
1916

Hinn 11. nóvember 1915 varð Matthías Jochumsson áttræður. Fyrr það ár höfðu nokkrir einstaklingar á Akureyri tekið höndum saman um að reisa honum minnisvarða í „blómagarðinum sunnan við Gagnfræðaskólann“. Svo heppilega vildi til að þetta sumar dvaldi Matthías fyrir sunnan sem gaf Ríkharði Jónssyni myndhöggvara tækifæri til að taka mót af höfði skáldsins sem síðan var sent til Kaupmannahafnar þar sem höfuðið var steypt í eir. Það setti hins vegar strik í reikninginn að skipinu seinkaði er flutti eirlíkneskið til Íslands. Höfuðið komst því ekki á sinn stað fyrr en í maí 1916. Matthías var þá farinn suður í höfuðstaðinn en hafði áður beðið menn að fara sér hægt. Réttast væri að setja höfuðið upp í kyrrþey, var skoðun skáldsins, án nokkurrar viðhafnar. Við þessu var orðið. Höfuð skáldsins stendur enn á sínum stað í Lystigarðinum en um það var ort vorið 1916: „Þegar frumrit frægðarmanns fellur lífs af barði. Eftirrit af höfði hans húkir í Lystigarði.“ Þetta „eftirrit“ af höfði Matthíasar er fyrsti minnisvarðinn hérlendis sem reistur er lifandi Íslendingi til heiðurs.

Ragnhildur Stefánsdóttir
Minningarsteinn með lágmynd af Hermanni Stefánssyni og Þórhildi Steingrímsdóttur.
Menntaskólinn á Akureyri
2006
Gamlir stúdentar og vinir þeirra hjóna gáfu Menntaskólanum verkið.

Páll Guðmundsson
Minningarsteinn um Brynjólf Sveinsson menntaskólakennara
Menntaskólinn á Akureyri
1997
Tákn Menntaskólans, uglan, er höggvið í steininn er stendur norðan við gamla skólahúsið.

Minnisvarði um Hákarla-Jörund - HRÍSEY
Ríkharður Jónsson
1957
Minnisvarðinn er rúmir tveir metrar og stendur fyrir framan Syðsta-Bæjarhúsið. Jörundur var Jónsson og fæddur á jóladag árið 1826 að Ytri-Gunnólfsá á Kleifum í norðanverðum Ólafsfirði. Hann var lengst af ævi sinnar hákarlaformaður og bóndi á Syðstabæ en flutti til Hríseyjar 1862. Jörundur lést 10. október 1888.

Brynhildur Þorgeirsdóttir
Minnisvarðar um framtíðina
Við Drottningartjörn, austan við Nonnahús
1995
Árið 1995 var félögum í Myndhöggvarafélaginu í Reykjavík boðið að taka þátt í Listasumri á Akureyri. Um var að ræða útisýningu þar sem listamaðurinn valdi sér staðsetningu innan vissra marka bæjarins. Listakonunni hefur á ferðum sínum um heiminn fundist áhugavert að skoða hvers konar minnisvarða sem fólk kýs að reisa ástvinum sínum og ættingum og skoðar  hún kirkjugarða á sama hátt og listasöfn. Til að undirstrika að verkið Minnisvarðar um framtíðina hafi ekkert með dauðann að gera gaf listakonan verkinu þetta heiti. Brynhildur fæddist 1955 og er búsett og starfandi í Reykjavík. Hún nam myndlist á Íslandi, í Hollandi og Kaliforníu. Einnig nam hún glerlist í Orrefors í Svíþjóð. Verk eftir Brynhildi eru víða til bæði hérlendis og erlendis. Hún hefur verið öflug í listsköpun sinni og sýnt víða um heim. List hennar hafa verið gerð greinargóð skil í fjölmiðlum í gegnum tíðina. Vegleg bók hefur verið gefin út um list hennar með fjölda ljósmynda.

Nánari upplýsingar um listakonuna má sjá á heimasíðu hennar http://brynhildur.com/

Starfsmenn Steinsmiðju S. Helgasonar
Minnisvarði um týnda og drukknaða sjómenn
Glerárkirkja
1989
Minnisvarðinn var afhjúpaður 4. júní 1989 en þá var Sjómannadeginum fagnað í fimmtugasta sinn á Akureyri.

Kristinn E. Hrafnsson
Mitt á milli nálægðar og endalausrar fjarlægðar
Fyrir framan fiskvinnslu Samherja við Hjalteyrargötu þar sem áður var Útgerðarfélag Akureyringa
1995

Verkið er gjöf bæjarstjórnar Akureyrar til Útgerðarfélags Akureyringa hf. á hálfrar aldar afmæli félagsins, 26. maí 1995. Verkið á að lýsa upp göngustíg heim að aðalinngangi í byggingu fyrirtækisins. Titill verksins er tekinn úr ljóði eftir Sigfús Daðason. Listamaðurinn segir um verkið að það fjalli um þá staðreynd að við séum alltaf stödd inn í einhverjum tíma eða sögu – jafnvel í miðju sögunnar. Stöplarnir þrír eru tákn fyrir fortíð, framtíð og líðandi stund. Frumformin; hringur, ferhyrningur og þríhyrningur, standa sem táknmyndir fyrir óendanlega möguleika. 

Kristinn fæddist á Ólafsfirði árið 1960 og stundaði myndlistarnám við Myndlistarskólann á Akureyri og Myndlista- og handíðaskóla Íslands og stundaði framhaldsnám í Akademie der Bildenden Künste í München í Þýskalandi 1986–1990. Kristinn hefur haldið fjölda einka- og samsýninga heima og erlendis og hann á verk í öllum helstu listasöfnum á Íslandi. 

Nánari upplýsingar um listamanninn er á heimasíðu SÍM.

Norðrið
Kristinn E. Hrafnsson
Menningarhúsið Hof
2010
Verkið var afhjúpað við vígslu menningarhússins Hofs 28. ágúst 2010, en verkið er frá 2007. Hér veltir listamaðurinn því fyrir sér hvaða merkingu það hafi að vera úr norðrinu – er það mótandi á viðhorf, sjónarhorn og menningu? Er norðrið byrði eða léttur farangur í lífinu – er norðrið menningarástand?  Fólk, staðir og atburðir eru oft skilgreind eftir hnattrænni staðsetningu og í þessu verki svarar hann ekki afdráttarlaust, heldur veltir álitaefninu yfir til áhorfandans að túlka og svara. Þetta er afleitur áttaviti, enda gengur hann ekki upp sem leiðarvísir nema á suðurpóli jarðarinnar. 

Kristinn er fæddur á  Ólafsfirði 1960 og alinn þar upp. Kristinn hélt viðamikla einkasýningu í Listasafninu á Akureyri árið 2012. Sýningin nefndist Misvísun og fjallaði um margvísleg náttúrufyrirbæri eins og Pólstjörnuna, segulsvið jarðar og snúning hennar og sjónarhorn okkar á náttúruna í stærra samhengi. Hann vinnur verk sín í margskonar efni og nýtir vísindarannsóknir. Hann er reyndur sjómaður og nam myndlist á Íslandi og í Þýskalandi. Hann er búsettur og starfandi í Reykjavík og virkur í sýningarhaldi og hefur gert mörg verk í opinber rými.  

Nánari upplýsingar um listamanninn er á heimasíðu SÍM.

Landnemar
Jónas S. Jakobsson
Hamarkotsklappir
1956
Listamaðurinn starfaði á tímabili á Akureyri og gerði þá m.a. styttuna af Helga magra og Þórunni hyrnu sem voru fyrstu landnámsmennirnir í Eyjafirði og draga m.a. göturnar Helgamagrastræti og Þórunnarstræti nöfn sín af þeim auk þess sem heiti leikskólans Hólmasólar vísar til sögu þeirra. Þegar listamaðurinn var 18 ára nam hann tvö ár hjá Ríkharði Jónssyni myndhöggvara í Reykjavík og svo næstu tvö árin þar á eftir hjá Einari Jónssyni myndhöggvara áður, en hann hélt í árs nám til Ríkislistaakademíunnar (Statens Kunstakademi) í Oslo.

Styttan Landnemarnir var fyrst gerð í steinsteypu en það var of viðkvæmt efni og eyðilagðist og var hún því endurgerð í brons. 

Sjá nánari upplýsingar um listamanninn á vef Listasafnsins á Akureyri.

Samstaða á Oddeyri
Jóhann Ingimarsson, Nói
Við Strandgötu
2006
Listamaðurinn Nói - Jóhann Ingimarsson var á árum áður einn helsti frumkvöðull íslensks húsgagnaiðnaðar og starfaði við hönnun, framleiðslu og sölu húsgagna nær allan sinn starfsaldur. Hann hefur ávallt verið mjög virkur í listsköpun sinni. Til marks um það má nefna að enginn listamaður, hvorki núlifandi né látinn, státar af því að eiga fleiri útilistaverk vítt og breitt um Akureyri en Nói. Þá hefur hann haldið fjölmargar sýningar á málverkum og þrívíddarverkum. Verkið var afhjúpað árið 2006 til minningar um að þá var liðin ein öld frá stofnun Verkamannafélags Akureyrar. Verkið er eign verkalýðsfélagsins Einingar Iðju. Að sögn listamannsins fjallar verkið um að menn séu samhentir.

Jón Gunnar Árnason
Sigling
Við Drottningarbraut
1990
Akureyrarbær lét gera verkið í tilefni aldarafmælis Kaupfélags Eyfirðinga (KEA) árið 1986 en það var vígt hinn 3. ágúst 1990 og stóð þá á horni Glerárgötu og Kaupvangsstrætis. Starfsmenn Slippstöðvarinnar á Akureyri settu listaverkið í stál eftir mótum höfundar. Hinn 25. ágúst 2014 var Sigling færð á litla uppfyllingu austan við nýjan göngu- og hjólreiðastíg við Drottningarbraut. Jón Gunnar var menntaður járnsmiður en gerðist svo myndlistarmaður. Hann hafði einstakt lag á að nota málma í verkum sínum og gera þá undirorpna skýrri hugsun myndefnisins. Verk eftir hann hafa verið sýnd hérlendis, í Hollandi og í Þýskalandi. Stórar yfirlitssýningar verið haldnar á Listasöfnum í Reykjavík og á Akureyri og gefin út vegleg bók um list hans. Hans þekktasta verk er Sólfar sem staðsett er við Sæbraut í Reykjavík.

Þrumuguðinn Þór
Verkmenntaskólinn á Akureyri
2004
Um 1815 fannst stytta af þrumuguðinum Þór á þeim slóðum þar sem nú stendur Verkmenntaskólinn á Akureyri. Árið 2004 varð Verkmenntaskólinn 20 ára og af því tilefni var eftirmynd Þórs- líkneskisins sett upp við skólann. Á heimasíðu Þjóðminjasafns Íslands kemur fram að Þórslíkneskið svokallaða sé lítið mannslíkan úr bronsi. Ákveðin stíleinkenni benda til þess að líkneskið hafi verið gert nálægt aldamótunum 1000. Það hefur verið talið sýna Þór sem var einn fremsti guð norrænna manna í heiðnum sið. Bronskarlinn heldur báðum höndum um hlut sem talinn hefur verið Þórshamar, en líkist mjög kristnum krossi.